استوری بورد استارتاپ چیست و چرا آن را می‌سازند؟

اگر به حوزه سریال و فیلم علاقه‌مند باشید، حتما می‌دانید منظور از استوری بورد چیست. معمولا فیلم‌سازان از ارائه‌های گرافیکی استفاده می‌کنند تا نشان دهند به طور کلی قرار است داستان فیلم چطور پیش برود. انجام این کار به بازیگران و اعضای تیم اجازه می‌دهد تا پیش از اینکه همراه با هم کار را آغاز کنند، بتوانند از هر صحنه فیلم تجسم خوبی داشته باشند.

استوری بورد استارتاپ از جهاتی با استوری بورد فیلم‌سازان مشابه و از جهاتی با آن متفاوت است. شباهت از آن جهت که استوری بورد، ایده اصلی نهفته در پس هر کسب‌ و کار را ارائه می‌دهد؛ و متفاوت از آن جهت که به جای ارائه طرح بیشتر برای فرآیند، داستان را در طول زمان روایت می‌کند. هم‌زمان با رشد استارت‌آپ‌ها در صنایع مختلف، استوری بوردها نیز به بخش جدایی‌ناپذیری از اکوسیستم تبدیل شده‌اند.

شما به‌عنوان مؤسس یا بنیانگذار استارتاپ، همواره باید در حال فروش باشید. این فقط محصولتان نیست که باید خریدارانی را که تمایلی به خرید ندارند متقاعد کند؛ بلکه باید بتوانید استارت‌آپتان را هم به سرمایه‌گذاران طوری عرضه کنید که آن‌ها با تأمین سرمایه برایتان موافقت کنند. این عرضه کردن خودش می‌تواند شکلی از فروش باشد.

برانگیختن احساسات عمیق مردم، بهترین راه فروش است و اثربخش‌ترین راه برای انجام این کار، روایت یک داستان است. حتما می‌دانید که انجام این کار برای بعضی از بنیان‌گذاران و کارآفرینان واقعا دشوار است. آن‌ها از مصیبت دانش تخصصی رنج می‌برند. به این معنا که آن‌قدر درگیر جزئیات فنی محصولشان می‌شوند که نمی‌توانند توضیح دهند که محصول چه کاری انجام می‌دهد و چرا این کار را انجام می‌دهد؟! آن‌ها طوری در ویژگی‌های جالب خدماتی که فراهم می‌کنند گم می‌شوند که نمی‌توانند مخاطبان خود را هیجان‌زده کنند.

اهمیت استوری بود در استارت‌آپ ها

این عنوان ما را به مهم‌ترین سؤال می‌رساند. اینکه چرا استوری بورد استارتاپ این‌قدر مهم است؟ بنیان‌گذاران استارت‌آپ‌ها همواره باید در حال فروش باشند و هیچ توقفی برای این کار وجود ندارد. این کار اصلا آسان نیست؛ زیرا بسیاری از سرمایه‌گذاران درباره ایده‌ای که به آن‌ها ارائه می‌دهید، دانش تخصصی ندارند. تلاش برای بیان ایده‌ها با استفاده از واژه‌ها کاری بسیار چالش‌برانگیز است؛ مخصوصاً اگر یک سخنران کاریزماتیک نباشید!

اگر سرمایه‌گذاران با فناوری یا صنعتی که شما روی آن تمرکز کرده‌اید آشنا نباشند (که در اغلب مواقع نیز همین‌طور است)، ممکن است با چهره بی‌تفاوت یا بی‌احساسی روبرو شوید که هر از گاهی سری هم تکان می‌دهد! این سر تکان دادن‌ها در بیشتر مواقع، نه نشانه تصدیق ایده‌های شما بلکه تلاشی برای پنهان کردن ناآگاهی آن‌هاست. در پایان جلسه هم ممکن است بدون اینکه حتی ذره‌ای هیجان در آن‌ها ایجاد کرده باشید با آن‌ها دست دهید و خداحافظی کنید. اینجاست که استوری بورد به‌عنوان یک رسانه ارتباطی قدرتمند عمل می‌کند و شانس موفقیتتان را افزایش می‌دهد. شاید بارها عبارت «یک تصویر گویای هزاران کلمه است» به گوشتان خورده باشد و این دقیقاً همان کاری است که استوری بورد برای استارت‌آپ انجام می‌دهد.

داستان‌سرایی هنری است که قدمتی به بلندای تمدن بشری دارد. از زمانی که انسان‌ها در غارها زندگی می‌کردند تجربیات، فرهنگ‌ها و سبک زندگی‌شان را در قالب طرح، رسم و نقاشی از خود به یادگار می‌گذاشتند. این وسایل ارتباطی امروز نیز مثل قدیم قدرتمند باقی مانده‌اند. ازآنجایی‌که استوری بوردها ماهیت تصویری دارند، سریع‌تر از مونولوگ‌های طولانی در ذهن شنوندگان تثبیت می‌شوند.

با استفاده از آن‌ها شما می‌توانید ضمن توضیح بهتر ایده‌هایتان، در ذهن مخاطبان کنجکاوی ایجاد کنید. به این ترتیب مسئله‌ای را که شناسایی کرده‌اید، بهتر با آن‌ها به اشتراک می‌گذارید و همچنین توضیح می‌دهد که چطور می‌خواهید آن مسئله را حل کنید. استوری بورد استارت‌آپ نوعی تمایل و اشتیاق را در ذهن مخاطبان (در اینجا سرمایه‌گذاران) برمی‌انگیزد و شانستان را برای تأمین بودجه موردنیاز اجرای ایده‌هایتان، بالا می‌برد.

چطور یک استوری بورد قدرتمند بسازیم؟

ما به عنوان پاتفرمی برای آموزش و کمک به جذب سرمایه برای استارتاپ‌ها، استوری بوردهای استارت‌آپی زیادی را دیده‌ایم. بعضی از آن‌ها علی‌رغم طراحی زیبا، نمی‌توانند پیام را به‌درستی منتقل کنند؛ درحالی‌که بعضی استوری بوردها که صرفاً با مداد رسم شده‌اند در انتقال درست پیام، موفق عمل می‌کنند. در اینجا بعضی از ایده‌هایمان را درباره ساخت استوری بورد استارتاپ که مناسب کسب‌ و کارهای کوچک و متوسط هستند، با شما به اشتراک می‌گذاریم. مطالبی که در اینجا می‌گوییم هرچند وحیِ مُنزَل نیستند، اما تجربیاتی هستند که نتایج موفقیت‌آمیزی برای ده‌ها استارت‌آپ به ارمغان آورده‌اند. شما می‌توانید آن‌ها را تغییر دهید و آن‌ها را بر اساس ایده‌ها و واقعیت‌های موجود، بازنویسی کنید.

کاغذ و همیشه کاغذ.

 با وجود امکان انتخاب نرم‌افزارها و ابزارهای آنلاینی که در دسترستان است، استفاده از مداد و کاغذ شاید به نظر ابتدایی و قدیمی برسد. اما این را بدانید که بهترین استوری بوردها نه روی بسترهای دیجیتال، بلکه روی کاغذ ایجاد می‌شوند. برای استفاده از کاغذ سه دلیل اصلی وجود دارد:

اول اینکه استفاده از کاغذ در مقایسه با ابزارهای طراحی که شما را ساعت‌ها با قابلیت‌های مختلفشان درگیر می‌کنند، بسیار سریع‌تر است.
دوم اینکه با نشان دادن کاغذ، نه‌فقط طراحان بلکه همه می‌توانند در بهبود ایده‌هایتان مشارکت داشته باشند.
نهایتاً اینکه کاغذها زمخت هستند و کسی نسبت به آن‌ها تعهد یا احساس تعلق‌خاطر بیش‌ازحد پیدا نمی‌کند. مثلاً شما می‌توانید طرح کاغذی پیشنهادی از سوی هم‌بنیانگذارتان را بدون هیچ مشکلی کنار بگذارید اما در رد کردن یک طرح گرافیکی دیجیتال که او چند روز برای تهیه‌اش زمان صرف کرده، احتمالاً مشکل خواهید داشت.

ایده‌های نامربوط را موقتا دور بریزید.

زمانی را که لامپ ایده برای اولین در ذهنتان روشن شد، به یاد بیاورید. حتماً یادتان می‌آید که همراه با ایده اصلی، احتمالاً درباره ایده‌های مرتبط با آن نیز مفاهیم و پیشنهادهایی ارائه داده‌اید. حالا که چند قدم جلوتر رفته‌اید، بعضی از آن ایده‌های ثانویه یا به مفاهیمی بی‌ربط تبدیل شده‌اند یا به ایده اصلی شما کمکی نمی‌کنند. در چنین شرایطی منطق حُکم می‌کند که چنین ایده‌هایی نباید جایگاهی در استوری بورد استارت‌آپ داشته باشند؛ زیرا صرفاً باعث گیج شدن مخاطبان می‌شوند و ارزش زیادی به ارائه‌تان اضافه نمی‌کنند. البته شما می‌توانید در طول اجرا و بدون اینکه از مسیر اصلی بحث منحرف شوید، به آن‌ها نیز اشاره‌ای داشته باشید.

مشکل (مسئله) اصلی را انتخاب کنید!

مهم‌ترین بخش استوری بورد استارتاپ شما چیست؟ مهم‌ترین بخش، همان مشکل یا مسئله اصلی است که شما درصدد حل آن هستید. مسئله‌ای که در واقع ایده اساسی و فلسفه وجودی استارت‌آپ شماست. مطمئن شوید که طرح‌ها و گرافیک‌هایی که انتخاب می‌کنید، به بهترین شکل ممکن، مسئله و چگونگی حل آن را تشریح کنند. منطقی‌تر آن است که هنگام ترسیم ایده‌ها، اعضای اصلی تیم را هم با این فرآیند درگیر کنید. می‌توانید بین افراد یا تیم‌های کوچک برگه‌هایی توزیع کنید و از آن‌ها بخواهید که ایده‌ها را به روش خودشان روی کاغذ بیاورند. این طرح‌ها را محرمانه نگه دارید و از هر فرد یا تیم بخواهید که عنوانی ارائه دهند که داستان شما را به بهترین شکل ممکن روایت کند.

طرح‌ها را ارزیابی کنید.

بعد از اتمام رسم طرح‌ها، باید به ارزیابی کامل ایده‌ها بپردازید. می‌توانید برگه‌ها را روی میز بگذارید و از افراد و تیم‌ها بخواهید که نظرشان را درباره طرح‌هایی غیر از آنچه خودشان کشیده‌اند، بیان کنند. حالا می‌توانید برای تهیه طرح نهایی استوری بورد استارتاپ از عناصر خوب موجود در هر طرح بهره بگیرید. رویکردی انتقادی در ارزیابی نهایی داشته باشید و حتی اگر ذره‌ای از طرح نهایی راضی نیستید مجدداً به تابلوی طراحی برگردید. یادتان باشد که داستان شما نباید مخاطبان را گمراه کند! اگر خودتان با آن متقاعد نشده‌اید، طبیعتاً متقاعد ساختن دیگران هم کاری سخت است. پس آن‌قدر روی طرح‌ها کار کنید که خروجی کار از نگاهتان کاملاً مطلوب و رضایت‌بخش باشد.

فرآیند را تکرار کنید!

تکنیک بالا به شما کمک می‌کند تا صفحه‌ای برای استوری بورد استارتاپ ایجاد کنید. اما برای خلق یک روایت گیرا در راستای جلب نظر سرمایه‌گذاران به تعداد بیشتری از این طرح‌ها نیاز دارید. شما باید این فرآیند را دوباره تکرار کنید و صفحات جدید بیشتری ایجاد کنید که قرار است بخشی از استوری بورد شما باشند. هیچ قانون مشخصی درباره تعداد صفحات یا اسلایدهای استوری بورد استارتاپ وجود ندارد؛ اما باید مطمئن شوید که آنچه تهیه کرده‌اید، مختصر و روشن است. استوری بورد را زیاد طولانی نکنید! زیرا در این صورت مخاطبان مهم‌ترین پیام آن را از دست خواهند داد.

سخن آخر

همان‌طور که به‌وضوح قابل‌درک است، استوری بورد استارتاپ یکی از قدرتمندترین ابزارهای ارتباطی محسوب می‌شود. البته تجربه به ما می‌گوید که کاربرد آن صرفاً به تأمین مالی و جلب رضایت سرمایه‌گذاران محدود نیست. وقتی از تعیین استراتژی برای تیم‌های فروش و بازاریابی صحبت می‌شود، استوری بورد به عنوان ابزاری قدرتمند عمل می‌کند. از طرح‌های گرافیکی می‌توان برای برجسته کردن مشکلات و مسائل مشتریان استفاده کرد. ضمن اینکه با استفاده از آن‌ها می‌توانید تیمتان را درباره راهکارهایی آموزش دهید که کمکتان می‌کنند تا از رقبا پیشی بگیرید. خلاصه اینکه استوری بوردهای خوب صرفاً تابعی از جاذبه‌های زیبایی‌شناختی نیستند؛ بلکه باید دید که آن‌ها چقدر خوب و مؤثر می‌توانند پیام مدنظرتان را به مخاطبان برسانند.